|
24/3/2015 0 Comments Travestieten in Trabants Tien jaar geleden mocht ik Anton Corbijn interviewen. Ik was groot fan van zijn foto's en videoclips en er was net een overzichts-dvd uitgekomen van zijn clipwerk. Zijn filmdebuut 'Control' bestond op dat moment alleen nog op papier. Collega-journalisten en mensen uit de muziekindustrie hadden me gewaarschuwd dat hij weinig spraakzaam was en erg nors kon zijn, dus ik was behoorlijk zenuwachtig. De opluchting was dan ook groot toen ik tegenover me een vriendelijke, grappige, kletsgrage gesprekspartner vond, die bovendien openhartig praatte over de soms moeizame relatie met artiesten als U2 en Depeche Mode - en natuurlijk over de totstandkoming van al die legendarische videoclips. (foto: Larry Mullen en Samantha Morton in 'Electrical Storm')  Anton Corbijn heeft een haat-liefdeverhouding met videoclips. Ze kosten te veel tijd en leveren strijd op met artiesten en hun platenmaatschappijen. Toch maakte hij er in totaal meer dan zeventig, waarvan hij er zesentwintig selecteerde voor de dvd ‘The Work of Director Anton Corbijn’. Anderhalf jaar werkte hij aan het project dat zijn reis als clipmaker laat zien, van onzekere beginneling tot bejubelde regisseur. Toen de nu vijftigjarige Corbijn in 1983 begon met muziekvideo’s wist hij niets van filmmaken, zo vertelt hij in 11 in Amsterdam, de locatie waar hij die avond voor het eerst gaat vj’en met zijn eigen videoclips: “De overgang naar video’s was heel groot, ik had geen idee hoe een camera werkte. Als fotograaf had ik geen assistent, deed alles zelf. Ik had ook nooit ideeën vooraf, ik liet mijn fotografie op intuïtie drijven. Met video’s moet je van tevoren ideeën vormgeven en die aan mensen uitleggen, dat vond ik heel erg moeilijk. Mijn oude video’s zijn daarom meer een collectie stilstaande beelden. Toch vielen zijn video’s direct op doordat ze resoluut braken met de heersende clipconventies. Corbijn werkt met autonome verhaallijnen en associatieve beelden, is niet geïnteresseerd in performance videos: “Ik ging puur uit van de muziek en ergerde me aan veel video’s die destijds op tv waren, die hadden helemaal niet het gevoel van een song. Dat was mijn motivatie om video’s te gaan maken.” Hij herinnert zich hoe onvoorstelbaar anders zijn video’s waren. “’Dr. Mabuse’ van Propaganda zeker; ik filmde ’s nachts, in zwart-wit, gebruikte geen instrumenten, er werd niet geplaybackt… Ik probeer altijd wel een verhaal te hebben, voor mezelf in ieder geval. Het is net als met fotografie: ik kan het eigenlijk niet, maar ik heb mijn eigen taal gevonden en dat werkt voor mij. Ik ga nu ook mijn eerste film maken (over Ian Curtis van Joy Division, MG) en alles is weer nieuw voor me. Je vindt je eigen manier. Ik heb geen scholing van naam gehad, met wat dan ook. Omdat Corbijn niet filmisch werkt, komt volgens hem de emotie meer naar voren: “Ik denk dat stijl en professionalisme eerlijke emoties eerder hinderen dan helpen. Dat is misschien een plus geweest. Mensen kunnen zich verbonden voelen met mijn werk omdat zij mijn taal ook zouden kunnen spreken.” Op het verstandelijke vlak zijn Corbijns video’s echter niet makkelijk te begrijpen. Hij werkt vaak met metaforen, filmt liever mooie beelden dan een logisch verhaal. Hoe ontstaat bij hem het idee voor een muziekvideo? “Meestal gewoon door te luisteren. Een bepaald geluid geeft mij vaak een beeld waar ik een verhaal omheen maak. Bij ‘All These Things That I’ve Done’ (Corbijns meest recente video voor The Killers) hoor je in het begin bijvoorbeeld pianoklanken. Toen dacht ik meteen aan water en aan het idee van iemand die in het water valt.” Daaromheen creëerde hij vervolgens een verhaal over een man die vreemdgaat, als straf door het doucheputje valt en terug op aarde komt als cowboy, om de strijd met het andere geslacht aan te gaan. Een soort Sergio Leone meets Russ Meyer, zo omschrijft hij het zelf. “Gelukkig komt het beeld meestal wel overeen met de teneur van de tekst, ik zit doorgaans niet ver van de bedoeling van een song af. Ik luister niet heel precies naar de tekst. Vroeger wek, heel erg juist, maar dan verdubbel je gewoon wat je al hoort. Beelden blijven veel langer bestaan als ze hun eigen verhaal hebben. Het komt ook omdat ik in het begin moeite had met begrijpen wat er gezongen werd.” Corbijn woont al sinds 1979 in Londen, dus inmiddels valt het wel mee met die taalbarrière. Qua ideeën verloopt de samenwerking met artiesten echter niet altijd vlekkeloos. Op clipgebied heeft Corbijn opvallend genoeg vooral een moeizame relatie met zijn paradepaardje U2. “De leden van U2 zijn altijd heel betrokken, voeren veel overleg. Ik weet nog dat het eerste idee van ‘Electrical Storm’ heel anders was: Bono met een vrouw in een donkere steeg en daar liepen dan in slowmotion allemaal exotische dieren langs, als een erotische droom. Het enige wat daarvan is overgebleven is Larry Mullen met een vrouw (actrice Samantha Morton) en dat ene hert wat er van de manager uit moest, maar ik heb het erin gelaten. Dat soort dingen moet je dan beargumenteren. De eerste keer dat ik die video trouwens aan Bono liet zien, zei hij: ‘This video is terrible, this is a real problem!’ Ook de video die Corbijn maakte bij U2’s klassieker ‘One’ werd aanvankelijk afgekeurd. De bandleden wilden de opbrengst van de single aan een aids-organisatie doneren en dachten dat het door hun rol als travestieten leek alsof ze homo’s de schuld gaven van aids. “Dat was een zeer bittere pil, dat had ik toen helemaal niet in de gaten. Toen die single uit de hitlijsten verdwenen was, hebben ze hem alsnog aan MTV gegeven. Tja, en een jaar later is het opeens Bono’s favoriete video. Dat is het probleem met video’s: om ze te zien als kunstwerk moet je ze weghalen van chartsucces. Dan is niet aan de orde of hij veel wordt gedraaid, dat is een veel eerlijkere manier om naar een video te kijken. ‘One’ was ook geen gewone video voor mij. Ik had namelijk in 1984 in twee uur tijd een video gemaakt voor U2 en die was verschrikkelijk en daardoor vroegen ze me nooit, ik had mijn kansen vergooid als videomaker voor U2. Maar ‘One’ was zo’n te gek nummer, ik dacht: ik móet bewijzen dat ik de juiste man ben.” ‘One’ is een indrukwekkend voorbeeld van Corbijns kracht. De video raakt precies de juiste snaar met beelden van Berlijn (vlak na de val van de Muur), shots van Bono’s vader en U2 als travestieten in Trabants. Corbijn heeft goede herinneringen aan het maken van ‘One’. “Toen voelde het echt als een groepje mensen met ideeën. Ze zijn nu zo groot, er zijn te veel mensen bij betrokken. Het is heel moeilijk om tot die kern terug te keren. Op zich ben ik nog altijd heel bereikbaar voor mensen, ik ga ook altijd nog terug naar kernideeën, ik probeer niet te denken aan het niveau van een artiest.” In zijn videoclips zet Corbijn zijn artiesten vaak anders neer dan gebruikelijk voor ze is. Hij gebruikt geen clichébeelden, maar laat de hardrockers van Metallica opdraven als quizkanditaten (‘Hero Of The Day’), toont het ultrasympathieke Travis als vechtersbazen (‘Re-Offender’) en transformeert Depeche Mode tot verlepte kroegzangers (‘It’s No Good’). Zijn eigenaardige gevoel voor humor is onvergelijkbaar. Hoe overtuigt hij zelfbewuste wereldsterren van zijn ideeën? “Met moeite, haha, dat kan ik je wel vertellen! Maar ik probeer mensen niet voor gek te zetten.” Als voorbeeld noemt hij ‘Enjoy The Silence’ van Depeche Mode, waarin zanger Dave Gahan als koning met een strandstoel door de wereld trekt. “Dat is een van mijn grootste clips ooit, vooral in Amerika een waanzinnig succes. Daar noemen ze me de David Lynch van de muziekvideo’s, omdat ik met iets vreemds toch een publiek kan vinden. Maar de band vond het niks. Tot drie keer toe ben ik met datzelfde idee teruggekomen. Die video heb ik alleen kunnen maken omdat zij mij vertrouwden.” Anton Corbijn probeert niet bewust door het imago van sterren heen te prikken: “Ik vind het leuk om te spelen met situaties. Als je mensen alleen als rockster laat zien, is dat een bevestiging van iets dat ze al zijn. Ik vind het leuker om met andere elementen te spelen, waardoor het voor mensen makkelijker wordt zich met artiesten te identificeren.” Ondanks het succes kondigde Corbijn in 2000 aan dat hij ophield met videomaken. “Ik had mijn ding gedaan en MTV was zo veranderd… Het publiek van MTV was zo jong geworden. Ik heb er uiteindelijk nog vijf gemaakt, maar eigenlijk allemaal voor vrienden. Als je goede vrienden hebt die met een song komen en je hebt een idee, dan is het moeilijk om nee te zeggen.” Een van Corbijns grootste fans is REM-zanger Michael Stipe. Een video voor REM maakte Corbijn echter nooit, al had hij dat graag gedaan. Artiesten zelf benaderen doet hij niet, dat vind hij vragen om werk. “Met fotograferen vind ik dat anders, dan kun je even snel vragen of je een foto kan maken. Ik ken Michael heel goed, ik zie hem vaker dan Bono. Volgens mij weet hij best dat ik een video voor REM had willen maken." Of Corbijn daadwerkelijk stopt met videoclips? Met U2 heeft hij in ieder geval de afspraak eens in de vijf jaar een video te maken, de volgende over twee jaar. Ook wordt hij nog wekelijks gevraagd door nieuwe bewonderaars als Coldplay. En wie weet staat Michael Stipe ooit bij hem op de stoep met een inspirerend voorstel, zeg daar maar eens nee tegen. Oorspronkelijk verschenen in Vara TV Magazine 41 (2005)
0 Comments
4/3/2015 0 Comments #edison Ik deed de social media-redactie voor Edison Pop 2015 en ben best tevreden met het resultaat :-) 19/2/2015 0 Comments Rode Koontjes Gisterenmiddag, een stralende woensdagmiddag waarop de zon uitbundig scheen en de lente voor het eerst haar gezicht liet zien, zat ik in de benedenzaal van bioscoop Rialto. Samen met mij zoon van zes keek ik naar ‘Het Lied van de Zee’. Alweer. Precies een week eerder zaten we er namelijk ook en keken naar diezelfde film. Deze keer had mijn zoon een vriendje meegenomen, want die moest hem ook zien. En al zijn zeehondenknuffels (drie stuks) ook, plus zijn kleine tijgertje. Sinds hij de animatiefilm voor de eerst keer zag, raakt hij er niet over uitgepraat. Elke avond voordat hij gaat slapen luistert hij op Spotify naar de dromerige titelsong en zijn vader heeft hij al meerdere keren in geuren en kleuren – en tot in de kleinste details – het verhaal verteld. Dat verhaal gaat over een jongetje, Ben, die in een vuurtoren op een piepklein Iers eilandje woont. Hij is woedend op zijn kleine zusje Saoirse, omdat met haar ook het verdriet in zijn leven is gekomen. Zijn moeder is op mysterieuze wijze verdwenen, zijn vader is ontroostbaar en hij en zijn zusje moeten bij zijn oma in Dublin gaan wonen. Maar als Ben erachter komt dat de elfenwereld waarover zijn moeder hem altijd vertelde echt bestaat en zijn zus een Selkie is (een mystiek wezen dat de elfen van de ondergang kan redden), begint hij aan een spannende queeste zodat zijn kleine zusje haar taak kan volbrengen.  De manier waarop Ben en Saoirse naar elkaar toegroeien en de liefde van Ben voor zijn zus opbloeit, is ontroerend om te zien. Geen enkel karakter is hier enkel slecht of goed, bij alle personages schemert de wanhoop of de onmacht door de woede heen – een zeer welkome tegenhanger voor wat filmcriticus Roger Ebert de “door Transformers beschadigde generatie” noemt. Zo wordt de angst voor heftige emoties verbeeld door de uilenheks Macha, die alle elfen in steen verandert. “Ik haat gevoelens die zomaar opkomen!” roept ze uit tegen Ben als hij haar confronteert. Maar de arme heks blijkt zo kapot van verdriet om haar zoon, dat ze verslaafd is geworden aan het vangen van elfengevoelens in potjes en ze op die manier versteent. De (voor een Oscar genomineerde) heldenreis van Ben wordt verteld via prachtige, handgetekende beelden in waterverfkleuren, die net zo organisch kabbelen, dwarrelen en van vorm veranderen als de zee zelf. Vooral de scènes in het donker, in een koelblauwe gloed, zijn magisch; met sprookjesachtige lichtjes die al rinkelend de weg wijzen in het donker en de lichtstraal van de vuurtoren die rond zoeft in de nacht. In deze magische wereld krijgt het bovennatuurlijke vrij spel en biedt het de poort naar transformatie – letterlijk en figuurlijk. Natuurlijk vindt Ben de jas van Saoirse terug, de jas waarmee ze haar Lied van de Zee kan zingen en de elfenwereld – inclusief moeder – weer op glorieuze wijze tot leven komt in een adembenemend schouwspel met een warme, gouden gloed. Ook mijn zoon zat te gloeien na afloop. Heftige emoties worden niet bepaald geschuwd in deze film over kwetsbaar zijn, rouw, liefde en vergeving. Met rode koontjes moest hij alles wat hij had gezien nog even op zich in laten werken. Ikzelf zat met een dichtgeknepen keel van ontroering. Wat mij betreft gaan we volgende week weer. 9/2/2015 0 Comments Kanye 27/1/2015 0 Comments Rollenspel * let op: bevat spoilers * Het leven is een spel vol maskers. We dragen er elke dag meerdere; we spelen de geïnteresseerde collega, de liefhebbende echtgenoot, de vriendelijke buur of het verleidelijke feestbeest. Natuurlijk, al die varianten zijn deel van onze eigen persoonlijkheid, maar we spelen ze tot op zekere hoogte niettemin, die verschillende rollen. Meestal hebben we ons rollenspel niet eens door, maar soms gaan die maskers knellen en zorgen ze voor verwarring. Wie ben ik nou eigenlijk echt? In hoeverre ben ik slechts wat anderen van me verwachten? Stel je voor hoeveel ingewikkelder het is voor beroemdheden. Hoeveel lastiger als je met het spelen van een of meerdere rollen dagelijks je geld verdient, of je nu optreedt of acteert. En dat je dan door duizenden, honderdduizenden, miljoenen mensen beoordeeld wordt. ‘Birdman or (The Unexpected Virtue of Ignorance)’ is de nieuwe film van de Mexicaanse regisseur Alejandro González Iñárritu, bekend van zwaarmoedig werk als ’21 Grams’ en ‘Babel’. ‘Birdman’ is veel lichtvoetiger van toon. De film wordt overladen met jubelende recensies, en terecht. Filmcritici spreken over een nieuw genre, de “live film”, doelend op de bruisende en vibrerende toon en stijl van ‘Birdman’, met dank aan slimme montage, lange shots, explosieve dialogen en bovenal een opwindende soundtrack. Het hoofdpersonage in ‘Birdman’ is Riggan Thomson, een acteur die wereldberoemd is vanwege een rol die hij meer dan twintig jaar eerder al speelde: de superheld waaraan de film zijn titel ontleent. De hoofdrol in ‘Birdman’ wordt trouwens gespeeld door Michael Keaton, een acteur die zijn grootste succes even lang geleden beleefde met zijn rol als Batman. Thomson probeert de vloek van zijn oude succes te bezweren met een meer ‘hoogculturele’ Broadway-voorstelling, een adaptatie van een door hem geliefd stuk van Raymond Carver. Hij financiert en regisseert het stuk zelf, en speelt tevens de hoofdrol. Verbeten probeert hij het tij te keren; hij wil geen derderangs ex-actieheld meer zijn, hij wil gewaardeerd worden als serieus toneelacteur. Ondertussen worstelt zijn dochter Sam met een verslaving en dreigt collega Mike (daadwerkelijk een gevierd toneelacteur) roet in het eten te gooien. Vooral de scènes met Riggan en Mike (Edward Norton) zijn komisch, bijna slapstick. Daarnaast komen een boel clichés voorbij (het mediacircus rond beroemdheden is hysterisch, acteur zijn allemaal aanstellers en kinderen van celebrities zijn sowieso gedoemd te mislukken), maar ondertussen weet ‘Birdman’ een gevoelige snaar te raken. Want willen we niet allemaal gewoon gezien en geliefd worden? Hunkeren we daar als kleine kinderen niet al naar en gaan we soms geen rare dingen doen als we er een tekort aan hebben? Voor sommige mensen is het veiliger om een heel leven lang een rol te spelen, zoals Mike. Als Riggan’s dochter Sam hem vraagt hoe hij het voor elkaar krijgt te doen alsof hij iemand anders is voor een zaal vol vreemden, antwoordt hij: “Ik doe niet net alsof. Daar niet. Zo ongeveer overal en altijd wel, maar daar niet.” De gesprekken tussen Sam en Mike behoren sowieso tot de meest wezenlijke van de film. Sam, die zich klein en onzichtbaar maakt als assistent van haar vader, voelt zich duidelijk minderwaardig, maar daar maakt Sam korte metten mee: “Jij bent alles behalve onzichtbaar. Jij bent groots. Je bent een prachtige rommelige bende, als een kaars die aan twee kanten brandt, en geen hoeveelheid drank of pillen die daar verandering in brengt.” De personages in ‘Birdman’ zitten gevangen in hun eigen rollen. Ze voelen zich klein en onbetekenend, en doen er alles aan dat te veranderen; ze blazen hun ego op tot groteske proporties, verdoven de pijn met drank en drugs of richten hun pijlen op anderen. Iñárritu wijst er nog even fijntjes op dat ook recensenten volledig opgaan in hun rol en zich op die manier groter proberen te maken dan ze zich voelen. Thomson hoort zelfs de stem van zijn oude actieheld in zijn hoofd, die hem vervloekt omdat hij beneden zijn niveau leeft en hem aanspoort weer net zo groots te zijn als hij was. Hoe ontstijg je je eigen beperkingen, de maskers die je opzet en het oordeel van anderen? Riggan heeft mazzel. Bij een mislukte zelfmoordpoging en plein publiek schiet hij zijn eigen neus aan flarden en na een reconstructieve operatie is hij onherkenbaar geworden. Hij is niet langer Birdman, hij is eindelijk vrij om uit te vliegen en een nieuwe rol te kiezen. 26/11/2014 0 Comments Een hoofd vol mogelijkheden In de jaren tachtig en negentig was Edwyn Collins in de bloei van zijn leven. De Schotse zanger had succes met zijn post-punkband Orange Juice, waarmee hij in 1983 een top 10-hit behaalde met ‘Rip It Up’. Ruim tien jaar later scoorde Collins een wereldhit met ‘A Girl Like You’. In 2005 sloeg het noodlot toe: Collins kreeg een zware hersenbloeding en daarna nog een. Artsen gaven hem een kans van 1 op 100 dat hij het zou overleven. Zes maanden lag de Schot in het ziekenhuis, maar hij overleefde. Het eerste half uur van de documentaire ‘The Possibilities Are Endless’, dat afgelopen weekend zijn Europese première beleefde op het IDFA, maakt op beklemmende wijze duidelijk hoe hij zich voelde toen hij weer bij bewustzijn kwam: gedesoriënteerd, gefragmenteerd. De verbinding met zichzelf was verbroken. Een gezond brein kan vrij makkelijk het juiste laatje met de juiste info vinden, maar Collins klinkt alsof hij eerst alle laatjes door moet spitten voordat hij de juiste heeft gevonden. Al die herinneringen, waar waren ze gebleven? Het is beangstigend om hem te horen hakkelen in de voice-over, te horen hoe hij zoekt naar woorden, naar associaties. In het ziekenhuis kon hij aanvankelijk (naast ja en nee) maar twee dingen zeggen: “Grace Maxwell”, de naam van zijn vrouw, en “the possibilities are endless”. Zelf had hij geen idee waarom; wat hij ook probeerde, hij bleef ze maar herhalen. Na het poëtische eerste deel van de documentaire, waarin prachtige, rustgevende beelden van Schotland op indringende wijze contrasteren met de voice-overs van Collins en zijn vrouw, komt Collins zelf in beeld. De vitale, brutale muzikant van weleer sleept met zijn been als hij loopt, kan zich niet meer herinneren hoeveel dagen een jaar heeft en moet huilen als hij zijn geliefde opnamestudio weer voor het eerst ziet – niet omdat hij die zo gemist heeft, maar omdat die zo onwennig voelt doordat de herinneringen haperen. Langzaam krabbelt de zanger echter op: hij wil weer muziek maken. Aanvankelijk met behulp van zijn vrouw, die de snaren moet aanslaan terwijl hij de akkoorden speelt, maar uiteindelijk komen de ideeën en de liedjes weer. Creatie laat zich bij hem niet tegenhouden, niet door een slepend been en ook niet door een haperende hand. En daarmee is de documentaire een ode aan de wil en het doorzettingsvermogen. “Waar je ook bent,” zegt zijn vrouw Grace tegen hem als hij nog in coma ligt, “als dit teveel voor je is, is dat ok. Maar als je denkt dat er nog een weg terug is, dan moet je vechten. Hard vechten.” ‘The Possibilities Are Endless’ is ook een film over oneindige liefde. Het is prachtig om te zien hoe Grace haar man uitdaagt, aanspoort om beter te worden. “Ik mis de Edwyn van vroeger, die man die hij ooit was, dat zeg ik eerlijk”, vertelt ze in de film. Maar Collins zelf heeft er vrede mee: “Vroeger was ik zo gefocust op succes, op het arrogante af. Ik vind mezelf nu een aardiger mens geworden.” Deze week draait ‘The Possibilities Are Endless’ nog op het IDFA. Kijk hier voor info. 11/11/2014 0 Comments Mauerflug De Muur was opeens weer tastbaar, afgelopen weekend in Berlijn. Bijna achtduizend ballonnen wiegden in de wind, in een schijnbaar eindeloze rij van meer dan vijftien kilometer. Die rij begon bij de Bornholmer Brücke in het Noorden en slingerde vanuit daar de hele binnenstad door: dwars door woonwijken en parken, door begraafplaatsen en winkelstraten, tot aan de Oberbaumbrücke in het Oosten. Meer en meer mensen liepen en fietsten gedurende het weekend met het spoor van de ballonnen mee: honderden, duizenden, tienduizenden, honderdduizenden. Straten vulden zich met mensen, tot er geen auto’s en fietsers meer doorheen konden en uiteindelijk zelfs geen voetgangers. Op Potsdamer Platz, bij Checkpoint Charlie, bij de East Side Gallery aan de Spree en bij de Brandenburger Tor, zag het zwart van de mensen, die allemaal getuige wilden zijn van het moment dat de ballonnen zouden vliegen. En daar gingen ze: één voor één, losgelaten door de mensen die ze geadopteerd hadden en er een persoonlijke boodschap aan hadden vastgemaakt. De Berlijnse Muur dwarrelde zó de hemel in, en daarmee ook de wensen en dromen en herinneringen van bijna achtduizend mensen. De Val van de Muur werd de Vlucht van de Muur. Geen Mauerfall, maar Mauerflug. De Tweede Wereldoorlog, en de nasleep ervan die uiteindelijk leidde tot de bouw van de Muur, heeft diepe wonden in de stad geslagen. Onthutsend zijn nog steeds de beelden van wanhopige families die opeens van elkaar gescheiden zijn; van het vluchtende meisje dat blijft vastzitten in het prikkeldraad; van de moeder die wordt opgepakt door de Stasi onder het oog van haar huilende kinderen; van Peter Fechter, die wordt neergeschoten tijdens zijn vlucht en doodbloedt terwijl de grenswachten toekijken. De wonden van Berlijn zijn nog steeds niet helemaal geheeld, maar de ontlading van die dwarrelende ballonnen, en de euforie van die honderdduizenden mensen die er zondagavond getuige van waren, heeft het loodzware verleden van de stad weer een stukje lichter gemaakt.  3/11/2014 0 Comments Hit me baby one more time “Ontwrichtend” was het woord dat herhaaldelijk viel afgelopen vrijdag tijdens een lesdag scenarioschrijven. Het ging over vertelstructuur en hoe Hollywood graag happy endings laat zien, omdat we daar als mensheid behoefte aan hebben, als pleister op de wonde van onze vaak maar chaotische en willekeurige levens. Maar het ging ook over films – meestal arthouse – die daarvan afwijken. Die verontrusten, die benauwen, ontwrichten inderdaad. Het zijn films die je een klap in het gezicht geven en je geschokt en met een wankel gemoed de bioscoop uit sturen. Ik hou van dat soort films. Heus, ik kan ook intens genieten van romantische sprookjesverhalen als ‘Love Actually’ en ‘Amélie’, maar hartverscheurende films waarin het niet meer goed komt, raken me het meest. Hoewel videoclips vaak maar drie of vier minuten hebben om een verhaal te vertellen, is het sommige makers ook daar gelukt te ontwrichten. Een van de mooiste videoclips ooit gemaakt, wat mij betreft, is ‘Untitled #1 (A.K.A. Vaka)’ van de IJslandse band Sigur Rós. De muziekvideo uit 2003 is geregisseerd door Floria Sigismondi, die bekend staat om haar gotische, duistere stijl. De clip won vele prijzen, waaronder die van ‘Video Of The Year’ bij de MTV Europe Music Awards in 2003. De video begint – na een abstract beeld van wat lijkt op een roodgloeiende sterrenhemel waarop ijsbloemen groeien – met een rij schattige kindertjes die geïnspecteerd worden voordat ze buiten gaan spelen. Aan het begin stemmen de beelden nog best vrolijk, met die leuke kindergezichtjes en het gelach op de achtergrond, al doet die inspectie van oren en monden in het begin al onheilspellend aan. Als de kinderen uiteindelijk naar buiten gaan, blijkt het schoolplein een soort apocalyptisch landschap waar de grond bedekt is met zwarte as en de lucht bloedrood is. Een witte duif ligt dood in de as. De kinderen dragen gasmaskers, maar spelen even onbevangen als altijd. Er wordt een zwarte sneeuwpop gemaakt van as, compleet met wortel als neus. De muziek van Sigur Rós, etherisch, lieflijk en buitenaards tegelijk, maakt de beelden des te schrijnender en ijzingwekkender. Het contrast tussen de prachtige, poëtische shots, de vervreemdende muziek, de vrolijk spelende kinderen en de pure horror van de setting is overweldigend. En dan deelt Sigismondi de genadeklap uit. Een kind valt en raakt zijn gasmasker kwijt. Bij een ander kind zijn achter een masker wijd open gesperde ogen van schrik te zien. De leraar buigt zich over het kind. Het laatste, lange shot is een close-up van het ontblote gezicht van het gevallen kind in de as. Het knippert een paar keer zijn ogen en sluit die dan langzaam. Au. Minstens zo verontrustend is de video bij ‘Rabbit In Your Headlights’ van UNKLE, het gelegenheidsproject van DJ Shadow & James Lavelle met Radiohead’s Thom Yorke op vocalen. In de clip uit 1998, geregisseerd door Jonathan Glazer (‘Birth’, ‘Under The Skin’), loopt een man (type zwerver, slonzig, in zichzelf pratend) door een tunnel waar auto’s op hoge snelheid doorheen razen. Hij loopt midden op de rijbaan. In het begin ontwijken de auto’s hem nog, maar als snel wordt hij geraakt. Hij valt, maar herpakt zich, staat weer op en loopt onverstoorbaar verder. Daarna is het hek van de dam. Keiharde frontale botsingen volgen, maar de man blijft opkrabbelen en onverstoorbaar doorlopen en -praten. Hij doet zijn jas uit en onthult een ontbloot bovenlijf vol schrammen. Opeens staat hij stil, midden op de weg. Hij spreidt zijn armen. Een auto ramt hem keihard van achteren, maar het is alsof die tegen een betonnen muur botst. Een enorme wolk van stof vormt zich om de man heen, stukken auto vliegen in het rond, maar de man blijft overeind. Toch nog een soort van happy end dus, maar naast een gevoel van triomf overheersen toch vooral de verwarring en de onrust. Beide videoclips zijn meer dan tien jaar oud. De laatste jaren hou ik de ontwikkelingen op clipgebied helaas niet meer zo nauwlettend in de gaten, maar ik heb zo’n vermoeden dat zulke clips niet meer gemaakt worden. Of wel? Zijn er recente video’s die net zo verpletterend zijn, die je net zo ontredderd achterlaten? Het wordt tijd dat clipmakers weer eens wat klappen gaan uitdelen. |
RSS Feed
