Gekmakende leegte

​Voor wie bekend is met het werk van William Shakespeare, roept de naam Lady Macbeth direct een beeld op van een doortrapte vrouw die haar man uit blinde ambitie en meedogenloze eerzucht aanzet tot een gruwelijke geweldsorgie en daar ten slotte zelf aan onderdoor gaat.
 
De film Lady Macbeth gaat niet over de beruchte Schotse koningsvrouw uit Shakespeares tragedie, maar is gebaseerd op de novelle uit 1865 van de Russische schrijver Nikolaj Leskov; Lady Macbeth uit het district Mtsensk. Daarin wordt de jonge Katerina uitgehuwelijkt aan de veel oudere zoon van een fabriekseigenaar. Regisseur William Oldroyd verplaatste het verhaal naar het Victoriaanse Groot-Brittannië, waar Katherine min of meer verkocht wordt aan Alexander Lester, met als belangrijkste taak het zorgen voor nageslacht. 
 
Katherine moet binnen blijven, als een vogel opgesloten in een kooi van korsetlinten, hoepeljurken en strak ingevlochten haar. Zittend op de bank verslijt ze haar dagen. Ze verveelt zich zo gruwelijk dat ze constant zit te knikkebollen. Op de eerste huwelijksnacht laat ze zich naakt keuren door haar echtgenoot, maar aanraken doet hij haar niet. De jonge vrouw laat het aanvankelijk allemaal stoïcijns over zich heenkomen, maar in haar ogen glinstert dan al iets trots en opstandigs.
 
Nee, Katherine is geen typische kostuumdrama-deerne. Dat soort vrouwen slikt gevoelens in, beheerst zich en doet deemoedig wat haar verteld wordt, maar dit vogeltje laat zich niet zomaar kooien.
 
Als Alexander weg moet voor zaken en Katherine in contact komt met de warmbloedige stalknecht Sebastian, breekt ze los uit haar kooi. Het meisje blijkt geen vogel, maar een roofdier. Een niets ontziende lust en woeste verliefdheid maakt zich van haar meester en een ieder die in de weg staat moet het veld ruimen, desnoods met grof geweld.
 
Oldroyd vertelt hele verhalen met slechts een paar blikken of handelingen. In de openingsscène is de nieuwsgierige manier waarop Katherine tijdens haar huwelijk naar de man naast haar (en diens vader) kijkt, genoeg om je te vertellen dat zij deze mensen daar pas voor het eerst ziet. Een hand op een buik, een gesmoorde schreeuw achter een deur, het tergend lange getrappel van een klein jongetje in doodsnood – het is voldoende om als kijker deelgenoot te worden van de steeds groter wordende gat dat de jonge Katherine voor zichzelf graaft.
 
Als negentiende-eeuwse vrouw kon je geen kant op, welke weg je ook koos. Katherine schuwt het geweld net zo min als de vervloekte koningin aan wie de film zijn titel ontleent. Net als Lady Macbeth laat ook deze vrouw een spoor van vernieling achter. Toch kun je als kijker aanvankelijk nog sympathie opbrengen voor Katherine’s daden – alles beter dan die gekmakende leegte. Maar ze overspeelt haar hand en offert zelfs diegene waar ze het allemaal voor deed. 
 
Uiteindelijk blijft ze alleen achter op diezelfde bank waar ze eerder in slaap sukkelde.

​De kooi mag dan weg zijn, het net heeft zich evengoed gesloten. 

​Lady Macbeth draait sinds gisteren in de bioscoop. 

---