don't let it go out

De enorme schermen vertonen beelden van Europese steden in puin, in of vlak na de tweede wereldoorlog, vergezeld door de stem van Charlie Chaplin in The Great Dictator, die ons vertelt dat de wereld verloren zal zijn zonder menselijkheid en vriendelijkheid. Wij, de mensen, hebben uiteindelijk de macht om onszelf te bevrijden van wrede dictators, zegt hij. Beelden van de Donald Trump-ballon worden afgewisseld met die van Europese vlaggen. ‘We moeten vechten’, schreeuwt Chaplins personage ten slotte, ‘zodat we één kunnen worden.’ 

​Tot zover de indrukwekkende proloog van U2’s eXPERIENCE + iNNOCENCE-concert in de Ziggo Dome gisterenavond. De band zelf verschijnt vervolgens tussen de twee schermen en start The Blackout, een donker nummer van het meest recente album dat zowel verwijst naar de staat van de wereld als die van Bono’s gezondheid. 
 
Normaal gesproken zijn U2-concerten niets minder dan een euforische viering van geloof, hoop en liefde, zoals ik eerder al beschreef. Zo niet gisteren. Aanvankelijk dacht ik dat de reden dat de gehele zaal niet en masse ten hemelen opsteeg lag aan het feit dat de band hier iets meer dan een jaar geleden nog stond, dat er daarom niet genoeg momentum was gecreëerd. Ook, en misschien in het verlengde daarvan, leken de bandleden vermoeid en uitgeblust. Natuurlijk, er waren momenten van bevlogenheid, maar een zorgvuldig opgebouwde set die uiteindelijk leidt tot een orgastische climax van mega-hits, uit volle borst meegebruld door duizenden stemmen, ontbrak dit keer. Veel hits werden al vroeg in de set gespeeld en zelfs tijdens One, meestal een van de hoogtepunten en normaliter aanjager van een indrukwekkende zee van telefoonlichtjes, bleef het warme gevoel grotendeels uit. Op de tribunes waren slechts een handvol lampjes zichtbaar. 

​Het is ook niet gemakkelijk om in vervoering te raken, zeker niet bij de aanblik van agressieve neonazi’s, vluchtelingen in gammele bootjes en de cynische terugkeer van Bono’s alter-ego MacPhisto met zijn duivelsoortjes. ‘Als je niet gelooft dat ik besta, doe ik mijn beste werk’ meldt hij grimmig. De boodschap is overduidelijk: als we niet ten strijde gaan tegen de opkomst van populisten en fascisten, is de eenheid die we middels de Europese Unie lange tijd hadden ten dode opgeschreven, met desastreuze gevolgen. Dit is het kwaad, lijkt de band te willen zeggen. Niet wegkijken, blijf het recht in de ogen kijken. 

​Het is zware kost, maar het zijn dan ook zware en verwarrende tijden, ook voor een band als U2. Zo zwaar en onheilspellend, dat een soberder decor zonder al te veel toeters en bellen gepast is, en er geen reden is voor groot feest of euforie. Zo zwaar zelfs, dat U2 de hoop lijkt te hebben opgegeven. Bono is het strijden tegen de duisternis moe, en – hij hintte er tijdens de vorige tour al op – er is nog maar één oplossing mogelijk: Women of the World Take Over. Mannen maken er al eeuwenlang een destructieve puinhoop van; het is tijd dat de vrouwen het stokje overnemen. 

Pas aan het einde van deze donkere reis wordt bij het laatste nummer, het ingetogen 13 (There is a Light), een klein sprankje hoop geboden – een heel klein sprankje maar. De zaal is slechts spaarzaam verlicht als Bono zingt:
 
I know the world is done
But you don't have to be
I've got a question for the child in you before it leaves
Are you tough enough to be kind?
Do you know your heart has its own mind?
Darkness gathers around the lights
Hold on
Hold on
 
There is a light
We can't always see
If there is a world
We can't always be
If there is a dark
That we shouldn't doubt
And there is a light
Don't let it go out
 
Ondertussen haalt hij uit de maquette die zijn ouderlijk huis moet voorstellen een grote gloeilamp aan een touw, die we bij het begin van de spiegeltour iNNOCENCE+eXPERIENCE ook al zagen, en geeft hem een zwieper. De eenzame lamp wiegt heen en weer terwijl Bono al zingend verdwijnt tussen het publiek. En dan, opeens, zonder dat de band gedag heeft gezegd, is het concert afgelopen. 

​Het was een onbevredigende en weinig troostrijke afsluiting. 
 
Vurig hoopte ik dat de lamp voor altijd zou blijven branden, als teken dat het allemaal goed zou komen met de wereld. Maar uiteindelijk, toen de zaal al bijna leeg was, ging hij alsnog uit. 

---