Suffragette City

Er moet een moment zijn geweest dat ik me voornam nooit zoals mijn moeder en haar vriendinnen te worden. Mijn moeder, met haar korte stekeltjeshaar en make-up-loze gezicht, met haar feministische posters die pontificaal in de woonkamer prijkten, met haar vrouwencafé en haar vrouwenvormingscentrum, met haar luide stem en uitgesproken mening. Mijn moeder, die mopperde als Henny Huisman in de Miniplaybackshow weer eens alleen ‘jongens’ zei in plaats van ‘jongens en meisjes’ en die bekende liedjes verbasterde tot feministische strijdliederen met haar zanggroep ‘t Klapstuk. Ik wilde een moeder die een mantelpakje droeg, en lippenstift, en een parelketting, niet eentje die na de scheiding zomaar die mooie trouwjurk weggooide.
 
Toch lijk ik inmiddels veel meer op mijn moeder dan ik toen voor mogelijk hield. Haar feministische opvoeding heeft duidelijk effect gehad – innerlijk althans. Uiterlijk niet; ik ben een vrouw en dat mag gevierd worden met rode lippenstift en hoge hakken. Maar ook ik mopper nu als ik sekse-ongelijkheid bespeur, ook ik maak me druk om ‘de vrouwenzaak’. Toch heb ik – op een tweetal kritische artikelen over seksistische videoclips in de Vara Gids na – het nooit aangedurfd me te profileren als feministische journaliste. Ik wilde niet te boek staan als een zure zeurkous, als iemand die ‘waarschijnlijk lelijk en daarom anti-man’ is, of als iemand waar juist wel ‘een piemel in moet’. Bang voor de mening van de buitenwereld dus.
 
Maar nu. 
​Keulen.
 
De teller van aangiften staat sinds vandaag op 516, waarvan veertig procent wegens aanranding. Afgelopen weekend bleek daarnaast dat deze ‘incidenten’ op meerdere plaatsen in Europa hebben plaatsgevonden. Treurig genoeg krijgt 1 op de 3 vrouwen in haar leven te maken met seksueel geweld, maar dit is toch wel een nieuw dieptepunt. We hebben het hier over een georganiseerde aanval, waarbij honderden vrouwen werden ingesloten tot ze geen kant meer op konden.
 
Op mijn Facebook-timeline blijft het ondertussen angstvallig stil. Waarom? Is het omdat we onze vingers niet willen branden aan iets wat (voormalige) asielzoekers wellicht in een verkeerd daglicht stelt? Is het omdat nog steeds niet duidelijk is wat er nu precies gebeurd is? Is het omdat vrouwen inderdaad – zoals de Keulse burgemeester Henriette Reker zei – een armlengte afstand hadden moeten houden? Of is het omdat iemand aanranden nu eenmaal minder erg is dan iemand afslachten met een Kalasjnikov?
 
Vanaf 1978 werden in Nederland jaarlijks zogenaamde heksennachten gehouden, waarbij groepen vrouwen ’s nachts de straat op gingen, gewapend met fakkels en spandoeken, om de nacht ‘terug te eisen’ en te demonsteren tegen aanranding en verkrachting. "Whatever we wear and wherever we go, yes means yes and no means no!" was een van de leuzen van de demonstranten. Op het hoogtepunt deden wel 1500 vrouwen aan zo’n heksennacht mee. Er kwamen ook mannen op de demonstraties af, maar meestal niet om mee te demonstreren. Nee, ze kwamen om te protesteren en de sfeer werd soms ronduit vijandig. Zo werden vrouwen bespuugd en bekogeld met voorwerpen en het kwam zelfs voor dat auto’s op de stoet inreden.

Onze moeders, grootmoeders en overgrootmoeders hebben hard moeten vechten om al die dingen te bereiken die wij nu zo vanzelfsprekend vinden. In de film Suffragette (nu in de bioscoop) is bijvoorbeeld te zien hoe gewelddadig de strijd voor het vrouwenkiesrecht in Groot-Brittannië verliep. Demonstraties werden hardhandig neergeslagen en eenmaal in de gevangenis werden de vrouwen die in hongerstaking gingen dwangmatig gevoed, met een slang in hun keel. Ene Kitty Marion schijnt deze marteling in werkelijkheid maar liefst 232 keer te hebben moeten ondergaan. En dan laat Suffragette nog niet eens de gruwelijkste details zien, zoals een gevangene die schijnbaar face down over een metalen trap werd gesleept. Dat is nog eens andere koek dan de vrolijke moeder van het gezin in Mary Poppins, die zingend door de kamer danst met de kenmerkende sjerp om haar schouder. Joehoe, 'Votes for women!'
 
Wist je trouwens dat het vrouwenkiesrecht in Zwitserland pas in 1971 werd ingevoerd?  
 
Toen mijn moeder jong was, was het recht op abortus, op anticonceptie, op gelijke betaling en op een hele hoop andere dingen wettelijk nog niet geregeld. En ongewenste intimiteiten? Een hand van de baas op je bil? Die jongen van school die je tegen je zin betast in de bosjes? Ach, dat hoorde er nu eenmaal een beetje bij. Mijn moeder kreeg van mijn oma te horen dat als een man iets wilde, je hem maar beter zijn gang kon laten gaan, ook al was het onaangenaam of pijnlijk. Geen wonder dat vrouwen van haar generatie zich later gingen afzetten.
 
Idioten en testosteronbommetjes zijn overal en daar heb je als vrouw blijkbaar maar mee te leven. Ikzelf heb me nooit echt onveilig gevoeld op straat, behalve dan die ene keer in Londen ’s nachts toen twee dronken mannen al roepend en sissend steeds dichterbij kwamen. Bang was ik niet echt, eerder woedend. Toen één me bij mijn arm greep, floepte het eruit voordat ik het door had: “Ik heb een mes in mijn tas en die ga ik gebruiken ook!!” Gelul natuurlijk, maar ze dropen wel meteen af.

Ik heb geen geduld met mannen die me lastig vallen, of ze het nu expres doen of gewoon dom, dronken of onhandig zijn. Iemand die me zonder toestemming betast kan een knal voor zijn kop krijgen, iemand die agressief naar me sist een opgestoken middelvinger. En mocht ik ooit in een echt bedreigende situatie terecht komen, dan zal ik vechten alsof mijn leven ervan af hangt, vechten totdat ik zijn ballen finaal aan gort heb getrapt. Je hebt als man verdomme van een vrouw af te blijven als ze daar niet mee instemt, ook al loopt ze poedelnaakt op straat. We zijn toch niet zo ver gekomen om nu de klok weer dertig jaar terug te draaien? Is dit niet het moment om op te staan, net zoals al die vrouwen generaties eerder? Wat houdt ons tegen?
 
Op de opiniepagina’s van de Volkskrant stond een paar dagen geleden een oplossing om walgelijke aanvallen zoals die in Keulen in de toekomst te voorkomen: “De gemeentelijke overheden kondigen bij dergelijke gelegenheden een straat- en pleinverbod af voor jonge mannen tussen de 18 en 30 jaar. Slechts onder zichtbare begeleiding van een vrouw – en zo nodig aangelijnd – mogen jonge mannen zich dan in de publieke ruimte vertonen.” Maar ja, da’s ook weer zo zielig voor al die mannen die het wel goed bedoelen. Misschien moeten we die heksennachten dan maar in ere herstellen. Dat we weer één keer per jaar de straat op gaan – vrouwen én mannen, want zover zijn we inmiddels wel – om lawaai te maken en te demonsteren tegen seksueel geweld. Blijkbaar is het opnieuw nodig.
​