333 pagina's

Vandaag werd bekend dat zeventien Amerikaanse staten een rechtszaak hebben ingediend tegen het klimaatdecreet van president Trump. Volgens deze staten is de regering wettelijk verplicht de CO2-uitstoot terug te dringen omdat het belang ervan wetenschappelijk is aangetoond. Maar wat zijn feiten waard als die door anderen slechts als mening worden gezien?
 
Twintig jaar geleden moest een vier jaar durende rechtszaak uitsluitsel geven over de Holocaust – had die nu wel of niet daadwerkelijk plaatsgevonden? De rechtszaak was aangespannen door de Britse auteur David Irving tegen een Amerikaanse collega, Deborah Lipstadt, en haar uitgeverij Penguin Books. Lipstadt had volgens Irving, een overtuigd Holocaustontkenner, ten onrechte beweerd dat hij een leugenaar en een vervalser van feiten was. Volgens de Britse wet was het nu aan Lipstadt om te bewijzen dat ze gelijk had. Uiteindelijk oordeelde de rechter in een document van maar liefst 333 pagina’s dat Irving de feiten in zijn boeken inderdaad systematisch verdraaid had en werd de ontkenning van de Holocaust daarmee juridisch de nek omgedraaid.
 
Deze taaie materie is nu door regisseur Mick Jackson en scenarist David Hare (The Hours, The Reader) verfilmd als rechtbankdrama met Rachel Weisz als Lipstadt en Timothy Spall als Irving. Weisz zet de Holocaustdeskundige uit Queens, New York neer als een pittige, assertieve dame die zich de kaas niet van het brood laat eten en er dan ook moeite mee heeft dat ze haar lot (en daaruit voortvloeiend ook dat van talloze Holocaust-overlevenden) in de handen van een team Britse advocaten moet leggen, die haar zelf niet willen laten getuigen en ook geen slachtoffers aan het woord willen laten. In een gesprek met Richard Rampton (Tom Wilkinson), de advocaat die namens haar het woord doet, vraagt die haar echter haar gevoelens opzij te zetten en haar geweten over te dragen aan hem. “What feels best is not necessarily what works best” stelt hij.
 
Lipstadt is niet per se een aimabel personage, maar dat hoeft geen probleem te zijn, al wordt haar heldenstatus er soms wel wat opzichtig ingehamerd (zo stopt ze tweemaal tijdens een hardlooprondje bij het standbeeld van Boadicea, de Keltische koningin die de opstand tegen de Romeinen leidde, en wordt aan het einde zelfs de indruk gewekt dat haar eigen prestatie vergelijkbaar is met die van verzetshelden in de Tweede Wereldoorlog).
 
Wat verder opvalt, is de stijlbreuk die de scènes in Auschwitz vormen met de rest van de film. Heel kort zijn daar schimmen te zien uit het verleden, van mensen die de trappen naar de gaskamers af gaan en gillen als het gas wordt opengedraaid. Alsof de horror van de Holocaust toch nog een gezicht moest krijgen, alsof er een emotionele tegenhanger moest zijn voor de kale feiten in de rechtszaal.
 
Voordat hij uitspraak gaat doen heeft de rechter in de film nog één vraag voor Lipstadts advocaat Rampton: ‘Wat nou als meneer Irving volledig gelooft in zijn eigen feiten? Als hij zijn eigen overtuiging als waarheid ziet? Heeft hij dan nog wel schuld?’
 
Denial is vooral een film over feiten versus emoties en gevoelens, een web waarin we steeds heviger verstrikt raken, alsof die 333 pagina’s nooit bestaan hebben. Dit maakt Denial een hoogst actuele en relevante film, over een narcistische populist (die na zijn juridische nederlaag doodleuk verkondigde dat de rechter het bij het verkeerde eind had) en zijn tegenstanders die pleitten voor de kale feiten en het wetenschappelijk bewijs.

​David Irving wint de laatste tijd overigens weer rap aan populariteit op internet, waar zijn theorieën gretig aftrek vinden. Het mag geen verrassing heten dat hij fan is van Donald Trump.
 
Denial draait vanaf vandaag in de bioscoop. 

---